Zcash (ZEC) – từng bị xem là tàn dư của thời kỳ “cypherpunk” trong lịch sử crypto – nay bất ngờ trở thành câu chuyện hồi sinh ấn tượng nhất của năm 2025.
Theo dữ liệu từ CoinPhoton, Zcash đã tăng hơn 380% chỉ trong một tháng, chạm mức 370 USD, cao nhất trong ba năm qua, trước khi điều chỉnh nhẹ về khoảng 350 USD. Vốn hóa thị trường của dự án hiện đạt 5,8 tỷ USD, đưa đồng tiền riêng tư này trở lại top 25 crypto hàng đầu.
Sự trở lại của triết lý và công nghệ
Ra mắt năm 2016 như một nhánh (fork) của Bitcoin, Zcash giữ nguyên cơ chế nguồn cung giới hạn, đồng thuận PoW và halving định kỳ, nhưng bổ sung công nghệ zero-knowledge proofs – cho phép xác minh giao dịch mà không tiết lộ danh tính người gửi, người nhận hay số tiền chuyển.
Trong bối cảnh hầu hết blockchain đều công khai mọi giao dịch, Zcash mang lại cảm giác như “tiền mặt kỹ thuật số” thực sự: không thể truy vết, có tính thay thế và tự chủ.
Mert Mumtaz, CEO của Helius Labs, nhận định:
Sau giai đoạn bị các sàn giao dịch loại bỏ vì yếu tố ẩn danh, Zcash dần rơi vào quên lãng như Monero hay Dash. Nhưng gần đây, đồng coin này bất ngờ trở thành tâm điểm trong giới đầu tư bán lẻ, đúng dịp kỷ niệm 9 năm ra mắt.
Khi quyền riêng tư trở lại thành giá trị đầu tư
Sự trỗi dậy của ZEC diễn ra trong bối cảnh giám sát tài chính toàn cầu ngày càng chặt chẽ: Anh triển khai Digital ID, EU áp dụng quy định MiCA về quyền riêng tư, trong khi các công cụ truy vết giao dịch bằng AI ngày càng phổ biến.
Những thay đổi này khơi dậy lại tranh luận về ý nghĩa của quyền riêng tư tài chính trong kỷ nguyên blockchain lập trình được. Và với nhiều nhà đầu tư, đó chính là cơ hội.
Tư tưởng này được ủng hộ bởi các tên tuổi lớn như Arthur Hayes (đồng sáng lập BitMEX) – người dự đoán ZEC có thể đạt 10.000 USD, và Barry Silbert (sáng lập Digital Currency Group) – người thường xuyên chia sẻ tin tức về Zcash trên X.
Nhờ đó, đà tăng của ZEC không chỉ là đầu cơ, mà còn mang tính biểu tượng: sự trở lại của quyền riêng tư trong thế giới crypto vốn đang bị chi phối bởi quy định và tập trung hóa.
Halving hay niềm tin?
Nhiều nhà đầu tư cho rằng đợt tăng giá đến từ kỳ vọng halving vào tháng 11/2025. Tuy nhiên, nền tảng phân tích Coincodex xác nhận lần halving gần nhất đã diễn ra vào tháng 11/2024, và lần tiếp theo chỉ đến năm 2028.
Dù vậy, yếu tố khan hiếm vẫn là phần cốt lõi trong câu chuyện của Zcash. Giống Bitcoin, việc giảm phần thưởng đào định kỳ củng cố niềm tin vào mô hình phát hành có kiểm soát và giá trị dài hạn.
Cùng lúc, lượng tìm kiếm “Zcash” trên Google đạt mức cao nhất trong 5 năm, tương đương giai đoạn đỉnh điểm của chu kỳ tăng năm 2021 — dấu hiệu thường thấy trước những đợt tăng trưởng quy mô lớn hơn.
Động lực thực sự: công nghệ tiến hóa
Đằng sau cơn sốt giá là tiến triển kỹ thuật rõ rệt. Dự án vừa ra mắt phiên bản alpha công khai của kiến trúc zero-knowledge mới, giúp tăng tốc độ giao dịch ẩn danh và cải thiện khả năng sử dụng ví.
Đây được xem như bước đột phá, khơi dậy lại hứng khởi trong giới nghiên cứu mật mã học, coi Zcash là “phòng thí nghiệm sống” cho ứng dụng thực tiễn của quyền riêng tư số.
Liệu đà tăng có bền vững?
Dù giá phục hồi mạnh, ZEC vẫn đối mặt hạn chế về thanh khoản và hạn chế giao dịch ẩn danh tại nhiều sàn. Nhà đầu tư tổ chức, chịu ràng buộc bởi quy định AML, khó có thể nắm giữ trực tiếp.
Tuy nhiên, các tín hiệu tích cực xuất hiện:
Ngay cả giới hoài nghi cũng thừa nhận: ít có dự án nào từ năm 2016 còn duy trì được mô hình đồng thuận ban đầu, đội ngũ phát triển chủ động và hệ sinh thái thực tế như Zcash.
Mumtaz kết luận:
Thạch Sanh
Theo Tapchibitcoin
