Đồng sáng lập Ethereum, Vitalik Buterin, mới đây đã chia sẻ quan điểm về vai trò của mã nguồn mở trong việc giúp các công nghệ mới trở nên công bằng hơn và dễ tiếp cận hơn với nhiều người. Ông cho rằng đây là chìa khóa để ngăn chặn tình trạng một nhóm nhỏ nắm quyền kiểm soát và hạn chế đổi mới.
Mã nguồn mở chống lại sự độc quyền công nghệ
Trong một bài viết gần đây, Buterin cảnh báo rằng nhiều công nghệ mới — như kéo dài tuổi thọ, chỉnh sửa gen, công nghệ sinh học — có nguy cơ bị kiểm soát bởi các tập đoàn lớn, chỉ phục vụ tầng lớp giàu có. Điều này có thể khiến các quốc gia nghèo bị bỏ lại phía sau.
Theo ông, nếu thiết kế và thông tin được công khai, mọi người có thể nghiên cứu, cải tiến và áp dụng mà không cần xin phép các công ty lớn hoặc chính phủ. Điều này không chỉ tạo ra sự tiếp cận công bằng hơn, mà còn thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh và ngăn chặn tình trạng phụ thuộc nhà cung cấp (vendor lock-in) — khi một sản phẩm chỉ hoạt động nếu tiếp tục sử dụng dịch vụ từ chính công ty đó.
Ví dụ, với hệ thống mở, người dùng có thể tự sửa chữa hoặc tìm nhà cung cấp khác. Trong lĩnh vực du hành vũ trụ, nếu chỉ một số ít kiểm soát công nghệ, họ có thể chiếm giữ tài nguyên; còn với mã nguồn mở, nhiều bên hơn có thể tham gia. Trong xe thông minh, mã nguồn mở cho phép chủ xe phát hiện và loại bỏ tính năng theo dõi trái phép.
Rủi ro và tranh luận về công khai công nghệ
Buterin cũng thừa nhận lo ngại rằng việc công khai một số công nghệ nguy hiểm — như vũ khí hạt nhân hoặc công nghệ sinh học tiên tiến — có thể dẫn đến lạm dụng. Một số người ủng hộ việc duy trì các “người gác cổng” để kiểm soát quyền truy cập.
Tuy nhiên, ông đặt câu hỏi liệu những người gác cổng này có luôn đáng tin cậy hay không, viện dẫn ví dụ chương trình vũ khí sinh học bí mật của Liên Xô, vốn vẫn tồn tại dù bị cấm.
Buterin nhấn mạnh, mã nguồn mở không đồng nghĩa với việc “không có luật”. Các quy định và hiệp ước quốc tế vẫn có thể giới hạn các ứng dụng nguy hiểm. Quan trọng hơn, quy trình minh bạch giúp công chúng giám sát và đánh giá mức độ an toàn.
Ông cho rằng các thiết kế mở cũng có thể cải thiện việc kiểm định an toàn khi các nhóm độc lập có thể xác minh kết quả thay vì chỉ tin vào báo cáo của một công ty duy nhất — điều này áp dụng từ y tế đến kỹ thuật.
Nguyên tắc định hướng quyết định công nghệ
Ngoài mã nguồn mở, Buterin còn bàn về khái niệm “các nguyên tắc định hướng” trong đổi mới công nghệ, ví như trong cờ vua, hiểu giá trị của từng quân giúp đưa ra nước đi đúng đắn.
Ông cho rằng nguyên tắc rõ ràng giúp nhóm phát triển giữ vững mục tiêu, tránh chệch hướng, nhưng cũng cảnh báo rằng bám chặt một nguyên tắc duy nhất có thể dẫn đến bỏ qua những giải pháp tốt hơn. Vì vậy, cần kết hợp giữa nguyên tắc và bằng chứng thực tế để có quyết định cân bằng.
Tóm lại, Vitalik Buterin tin rằng mã nguồn mở không chỉ thúc đẩy công bằng và tiếp cận rộng rãi mà còn giúp giảm quyền lực của một nhóm nhỏ, đồng thời nguyên tắc rõ ràng kết hợp với dữ liệu thực tiễn sẽ đảm bảo công nghệ phát triển vì lợi ích chung.
Thạch Sanh
Theo Tapchibitcoin
