Năm 2025 khởi đầu bằng việc một tổng thống đương nhiệm tung token riêng chỉ ba ngày trước lễ nhậm chức, và khép lại bằng phát hiện cho thấy một trong những “câu chuyện hồi sinh” đình đám nhất năm thực chất bị kiểm soát bởi vài chục ví lớn.
Giữa hai cột mốc đó, memecoin đã chuyển mình từ một trò đùa bên lề thành góc khuất nổi bật nhất – và cũng đáng xấu hổ nhất – của thị trường crypto. Một nguyên thủ quốc gia rugpull chính công dân của mình vào đúng ngày Valentine, một chatbot AI với trò đùa thô tục tạo ra token trị giá hàng tỷ USD, Dogecoin có tới hai ETF được quản lý, còn nền tảng đúc 9,4 triệu token trở thành “sòng bạc” mặc định của cả năm.
Điểm chung khiến 10 token này trở nên mang tính biểu tượng không nằm ở chất lượng hay đổi mới, mà ở khả năng phơi bày mọi vấn đề cốt lõi của giao dịch meme. Chúng tạo thành một đường dây liền mạch: từ trục lợi chính trị, cơn sốt AI, thảm họa người nổi tiếng, sự tham gia của tổ chức cho tới thao túng cuối chu kỳ.
TRUMP và MELANIA tái khởi động PolitiFi
Ngày 17/1, chỉ ba ngày trước lễ nhậm chức nhiệm kỳ hai của Tổng thống Donald Trump, token TRUMP được ra mắt trên Solana. Tổng cộng 1 tỷ token được tạo ra, trong đó các công ty liên quan đến ông Trump nắm giữ 800 triệu.
Hai ngày sau, MELANIA lên sàn và nhanh chóng đạt vốn hóa 2 tỷ USD chỉ trong vài giờ. Bộ đôi này đã đặt nền móng cho khái niệm “memecoin chính trị chính thức”, đồng thời thổi bùng tranh cãi đạo đức xoay quanh việc một tổng thống đương nhiệm có nên thương mại hóa vị thế chính trị thông qua token hay không.
TRUMP từng đạt đỉnh khoảng 75 USD vào tháng 1/2025 trước khi lao dốc hơn 90%, xuống dưới 5 USD. MELANIA cũng ghi nhận mức giảm trên 99%, từ khoảng 14 USD xuống còn 0,10 USD vào cuối năm.
Điều khiến TRUMP và MELANIA trở nên quan trọng là việc chúng hợp thức hóa memecoin chính trị như một danh mục sản phẩm riêng. Không có tiện ích, không có ngụy trang công nghệ, chỉ đơn thuần là khai thác giá trị thương hiệu chính trị.
Các nhà lập pháp Mỹ đặt câu hỏi về xung đột lợi ích, nhưng không có biện pháp cưỡng chế cụ thể nào được đưa ra. Tiền lệ được thiết lập: nếu bạn kiểm soát đủ sự chú ý, bạn có thể phát hành token, giữ phần lớn nguồn cung và để thị trường tự quyết định tính hợp pháp.
Tính đến ngày 23/12, cả TRUMP và MELANIA đều giảm hơn 99% so với đỉnh.
LIBRA biến memecoin thành nỗi ô nhục cấp quốc gia
Ngày 14/2, Tổng thống Argentina Javier Milei đăng địa chỉ hợp đồng LIBRA và kêu gọi người dân mua token này. Giá tăng từ 0,000001 USD lên khoảng 5,20 USD chỉ trong 40 phút, đưa vốn hóa chạm 4,6 tỷ USD.
Chỉ vài giờ sau, LIBRA sụp đổ 85% khi các ví nội bộ xả khoảng 70% nguồn cung. Đến ngày 18/2, truyền thông gọi đây là “Cryptogate”, nhà đầu tư đệ đơn tố cáo hình sự, phe đối lập thúc đẩy luận tội tổng thống.
LIBRA cho thấy PolitiFi có thể thất bại thảm khốc ở cấp độ quốc gia. Việc Milei trực tiếp quảng bá đã tạo cảm giác bảo chứng chính thức, trong khi nội bộ chuẩn bị lối thoát. Ông còn trơ trẽn nói rằng, chỉ khoảng 10 người Argentina là mất tiền, còn lại chủ yếu là nhà đầu tư Trung Quốc và Mỹ bị cháy.
Vụ sụp đổ phá hủy khối tài sản khổng lồ, tạo ra khủng hoảng chính trị và khiến khẩu vị rủi ro với memecoin đóng băng trong nhiều tháng. Các cơ quan quản lý viện dẫn LIBRA như bằng chứng cho thấy sự chứng thực của người nổi tiếng và chính trị gia gây tổn hại nghiêm trọng tới người tiêu dùng.
LIBRA hiện giảm 99,99% so với đỉnh, mất thanh khoản hoàn toàn.
FARTCOIN và sự hồi sinh của meme AI
FARTCOIN xuất hiện vào tháng 4 trên Solana, lấy cảm hứng từ chatbot AI Truth Terminal với những trò đùa dung tục. Đến tháng 6, các sàn giao dịch gọi đây là “memecoin gây bão toàn thị trường”.
Token này trở thành biểu tượng cho làn sóng memecoin gắn với AI năm 2025. Nó không có tiện ích nào ngoài câu chuyện “AI kể chuyện bẩn, và thế là có token”. Nhưng chừng đó đã đủ. Tính tự trị của chatbot mang lại một câu chuyện mới mẻ cho giới đầu cơ.
FARTCOIN từng đạt đỉnh khoảng 1,30 USD trước khi giảm gần 90%, xuống quanh 0,28 USD vào cuối năm. Dù nội dung mang tính trẻ con, điều đó không làm suy yếu giao dịch, bởi memecoin vốn là trò chơi của sự chú ý, và một AI spam trò đùa thô tục tạo ra sự chú ý ở quy mô lớn.
Sau FARTCOIN, hàng loạt dự án AI xuất hiện, nhiều cái gắn AI một cách giả tạo và nhanh chóng sụp đổ. FARTCOIN trụ lại, có lẽ vì nó đủ sớm và đủ phi lý để tự trở thành một trò đùa mang tính phản chiếu.
PUMP, con chip của sòng bạc
Đầu tháng 6, Pump.fun chuẩn bị bán token PUMP, với mục tiêu huy động khoảng 1 tỷ USD. Ngày 12/7, PUMP chính thức ra mắt qua ICO, được định vị là token gốc của bệ phóng memecoin lớn nhất Solana.
PUMP không đại diện cho một meme cụ thể, mà là một “meta-meme”: đặt cược vào chính sòng bạc, trong bối cảnh Pump.fun bị chỉ trích như một chuỗi pump-and-dump phát trực tiếp.
Điểm then chốt của PUMP là việc tài chính hóa hạ tầng tạo memecoin. Nắm giữ PUMP không phải cược vào một token, mà vào khả năng nền tảng tiếp tục tạo token, hút thanh khoản và thu phí.
Sự mỉa mai nằm ở chỗ: Pump.fun cho phép bất kỳ ai tạo token trong vài phút không cần kiểm duyệt, nhưng ICO của PUMP lại bị giới hạn và huy động hàng trăm triệu USD. Người mua PUMP tin rằng họ đứng gần “nhà cái” hơn con bạc.
Đến cuối năm, niềm tin đó không được đền đáp. PUMP giảm 57% so với giá ICO và gần 81% so với đỉnh.
YZY và mặt tối của token người nổi tiếng
Ngày 21/8, Kanye West ra mắt YZY trên Solana với khẩu hiệu “một nền kinh tế mới xây dựng trên blockchain”. Vốn hóa vượt 2 tỷ USD rồi sụp hơn 60% chỉ trong vài giờ.
Phân tích on-chain cho thấy giao dịch bất thường và dấu hiệu xả hàng nội bộ. YZY trở thành ví dụ điển hình cho thảm họa token người nổi tiếng năm 2025: tên tuổi lớn, câu chuyện hoành tráng, nhưng cái kết tàn khốc cho người hâm mộ.
Không có tiện ích, không khóa token, không cơ chế chống thao túng. Ví sớm bán thẳng vào lực mua của nhà đầu tư nhỏ lẻ. Nhiều người mất tới 70% chỉ trong vài giờ.
Sau YZY, sàn giao dịch bắt đầu hủy niêm yết token người nổi tiếng quyết liệt hơn. Câu chuyện “người nổi tiếng mang lại sự chấp nhận” bị thay bằng “người nổi tiếng dùng fan làm thanh khoản thoát hàng”.
YZY giảm 87,6% so với đỉnh.
DOGE bước vào kỷ nguyên ETF
Ngày 18/9, ETF Dogecoin đầu tiên tại Mỹ ra mắt. Đến cuối tháng 11, Grayscale niêm yết ETF DOGE spot trên NYSE Arca.
Một đồng coin sinh ra từ trò đùa giờ đây trở thành tài sản trong các quỹ được quản lý. Điều này vừa là sự hợp thức hóa tột cùng, vừa là nghịch lý lớn nhất của memecoin.
ETF tạo ra lực cầu cấu trúc, giảm phụ thuộc vào tâm lý nhỏ lẻ hay tweet của Elon Musk. Nó đặt tiền lệ: nếu Dogecoin có ETF, các memecoin thanh khoản cao khác cũng có thể theo sau. Ranh giới giữa “crypto nghiêm túc” và “meme rác” gần như biến mất.
4 và mùa meme trên BNB Chain
Tháng 10, Four.meme trên BNB Chain vượt Pump.fun về phí giao thức và số token tạo mới. Token 4 được Binance gọi là “biểu tượng chính của mùa meme trên BNB Chain”.
Một trò đùa nội bộ kéo dài nhiều năm của Changpeng Zhao được biến thành ticker đại diện cho cả một chu kỳ nhỏ. 4 cho thấy memecoin không còn độc quyền của Solana.
Chu kỳ này cũng nhấn mạnh tính cục bộ theo blockchain: mỗi hệ sinh thái có bệ phóng, KOL và câu chuyện riêng. Kể từ đỉnh, 4 đã giảm 92,8%.
MOTHER và nghệ thuật “thất bại để tiến lên”
Tháng 11, Iggy Azalea gia nhập Thrust với vai trò giám đốc sáng tạo, đồng thời lên kế hoạch chuyển MOTHER sang nền tảng này.
MOTHER không phải câu chuyện thành công, mà là ví dụ điển hình của việc thất bại nhưng vẫn tận dụng được thương hiệu. Token sụp đổ 99% so với đỉnh 2024, nhưng Azalea vẫn tiếp tục quảng bá và biến tai tiếng thành bệ phóng sự nghiệp.
Người mua MOTHER kẹt trong thua lỗ, còn người tạo ra nó thì có thêm dòng CV mới. MOTHER chứng minh bạn có thể rug fan và vẫn tiến thân.
PIPPIN, meme bị “dàn dựng” cuối chu kỳ
Cuối năm, PIPPIN bất ngờ hồi sinh mạnh mẽ, tăng khoảng 400% trong 2025. Tuy nhiên, dữ liệu on-chain cho thấy vài chục ví kiểm soát gần một nửa nguồn cung.
Sự hồi sinh trông có vẻ tự nhiên, nhưng thực chất là một chiến dịch phối hợp: gom hàng giá thấp, thổi câu chuyện, thu hút người mua mới, rồi thoát hàng.
PIPPIN trở thành lời cảnh báo: nếu một memecoin trông quá hoàn hảo, hãy kiểm tra phân bổ ví. Sau khi sự thật bị phơi bày, token chỉ giảm nhẹ 12% so với đỉnh, cho thấy mức độ kiểm soát của nhóm thao túng.
2025 đã chứng minh điều gì
Mười token này phác họa trọn vẹn hành trình của memecoin trong năm 2025: từ chính trị, AI, người nổi tiếng, tổ chức tài chính cho tới thao túng tinh vi.
Memecoin không biến mất. Chúng tạo ra quá nhiều khối lượng, phí và sự chú ý để các nền tảng từ bỏ. Chúng đã bước vào ETF, chính trị cấp quốc gia và vốn hóa hàng tỷ USD.
Câu hỏi còn bỏ ngỏ là liệu memecoin có thể tồn tại mà không dựa trên sự khai thác cấu trúc, liệu token chính trị và người nổi tiếng có tránh được việc trở thành trò lừa đảo, và liệu tổn hại danh tiếng tích tụ có dẫn tới một làn sóng siết chặt quản lý hay không.
Vương Tiễn
Theo Tapchibitcoin
