Máy tính lượng tử không còn là câu chuyện khoa học viễn tưởng hay nỗi ám ảnh của giới cypherpunk. Nó đã trở thành mối đe doạ có thật, được đặt lên trang nhất — đặc biệt là với đồng tiền phi quốc gia đầu tiên của nhân loại. Nếu từng nghĩ rằng sáng tạo của Satoshi miễn nhiễm trước các rủi ro sinh tồn, bạn nên suy nghĩ lại. Báo cáo mới nhất của Quỹ Nhân quyền (Human Rights Foundation – HRF) đã gióng lên hồi chuông cảnh báo.
Mối nguy lượng tử đe dọa nền tảng bảo mật của Bitcoin
Báo cáo của HRF nhấn mạnh rằng Bitcoin không chỉ là công cụ đầu cơ, mà còn là “phao cứu sinh” cho các nhà hoạt động, nhà báo và những người bất đồng chính kiến đang đối mặt với đàn áp tài chính. Tính phi tập trung, quyền riêng tư và khả năng tiếp cận không cần cho phép của Bitcoin đã giúp họ duy trì nguồn quyên góp và bảo vệ tài sản khỏi bị tịch thu.
Tuy nhiên, tất cả điều đó dựa trên nền tảng mật mã học vững chắc — và máy tính lượng tử chính là công nghệ duy nhất có thể phá vỡ lớp bảo vệ vô hình ấy. Theo HRF, khoảng 700 tỷ USD giá trị Bitcoin đang bị đặt vào vòng nguy hiểm. Khoảng 4,49 triệu BTC vẫn có thể được bảo vệ nếu chủ sở hữu nhanh chóng chuyển sang các địa chỉ chống lượng tử.
Tốc độ phát triển chậm chạp của Bitcoin khiến việc triển khai nâng cấp bảo mật trở nên khó khăn. Cộng đồng đang tranh cãi gay gắt về việc có nên “đốt” những đồng coin không thể di chuyển — dù hành động này đi ngược lại tính trung lập của mạng lưới — hay chấp nhận rủi ro để mặc “tin tặc lượng tử” đánh cắp chúng.
Ngoài ra, các giao dịch “chống lượng tử” sẽ khiến blockchain phình to, làm trầm trọng thêm vấn đề mở rộng mà Bitcoin đã vật lộn suốt nhiều năm. Như đồng sáng lập Coin Metrics, Nic Carter, thẳng thắn nhận định:
6,5 triệu Bitcoin đang đối mặt nguy cơ
Báo cáo của HRF ước tính khoảng 6,5 triệu BTC — gần 1/3 tổng nguồn cung — đang dễ bị tấn công bởi các “cuộc tấn công lượng tử tầm xa”, nhắm vào những địa chỉ cũ hoặc đã tái sử dụng. Trong số đó, khoảng 4,49 triệu BTC có thể được bảo vệ nếu người dùng kịp thời di chuyển sang địa chỉ mới.
Phần còn lại — khoảng 1,7 triệu BTC, bao gồm cả 1,1 triệu BTC được cho là thuộc về Satoshi — gần như “bất động” và có thể trở thành mục tiêu đầu tiên khi máy tính lượng tử đủ mạnh.
Có hai dạng tấn công chính:
“Đốt hay bị đốt”: bài toán chính trị của giao thức
Cơ chế nâng cấp phi tập trung — vốn là sức mạnh lớn nhất của Bitcoin — lại trở thành điểm yếu trong tình huống này. Không giống như hệ điều hành có thể cập nhật tự động, Bitcoin cần sự đồng thuận toàn cầu, vốn thường kéo dài nhiều năm.
Tranh luận về việc nên đốt, đóng băng hay bỏ mặc các coin dễ bị tấn công đang ngày càng gay gắt. Mọi phương án đều chạm đến các giá trị cốt lõi của Bitcoin: quyền sở hữu, chống kiểm duyệt và phản kháng chính quyền. HRF nhận định:
Thuật toán mới, khối lớn hơn và cơn đau đầu mới
Các giải pháp chống lượng tử được HRF chia thành hai nhóm chính: chữ ký dựa trên mạng tinh thể (lattice-based) và chữ ký dựa trên hàm băm (hash-based). Tuy nhiên, cả hai đều làm phình kích thước giao dịch:
Điều này đồng nghĩa với ít giao dịch hơn mỗi khối, nút mạng nặng hơn, ví cần thiết kế lại, phần cứng phải nâng cấp, và người dùng toàn cầu phải được đào tạo lại.
Với tốc độ chậm của các đợt nâng cấp trong quá khứ, cùng với việc không ai biết khi nào máy tính lượng tử đạt tới ngưỡng nguy hiểm, cánh cửa hành động có thể sẽ khép lại nhanh hơn dự đoán.
Tương lai: kiên cường hay sụp đổ?
Giải pháp bền vững chỉ có thể đến từ sự đồng lòng của cộng đồng, chứ không chỉ từ vài dòng mã trên GitHub. Số phận của hàng triệu Bitcoin bị lãng quên — và có lẽ là uy tín của cả hệ sinh thái — sẽ phụ thuộc vào cách mạng lưới xử lý những xung đột kỹ thuật, chính trị và xã hội này trong thập kỷ tới.
Với những người tin vào tự do tài chính và triết lý cypherpunk, thông điệp rất rõ ràng: Hãy tiếp tục học hỏi, nâng cấp và đừng bao giờ mặc định rằng áo giáp của Satoshi là bất khả xâm phạm.
Chuyên gia bảo mật Bitcoin Jameson Lopp từng cảnh báo:
Vương Tiễn
Theo Tapchibitcoin
