Ở các điểm nóng đào Bitcoin trái phép tại Malaysia, cuộc truy lùng bắt đầu… từ trên không.
Những chiếc drone bay rà soát trên các dãy cửa hàng và nhà bỏ hoang, quét tìm những vùng nhiệt bất thường — dấu hiệu đặc trưng của những cỗ máy không nên hoạt động ở đó.
Dưới mặt đất, cảnh sát mang theo thiết bị cầm tay phát hiện mức tiêu thụ điện bất thường. Thỉnh thoảng, cách truy tìm còn đơn giản hơn: người dân gọi báo vì nghe “tiếng chim lạ”, nhưng khi kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện tiếng thiên nhiên chỉ là âm thanh giả dùng để che tiếng ồn từ các máy đào phía sau cánh cửa đóng kín.
Mạng lưới giám sát này tồn tại vì quy mô của vấn đề đã vượt xa mọi biện pháp thông thường. Theo báo cáo địa phương, từ năm 2020 đến tháng 8/2025, nhà chức trách đã phát hiện 13.827 cơ sở trộm điện để đào crypto, chủ yếu là Bitcoin.
Thiệt hại ước tính khoảng 4,6 tỷ ringgit — tương đương 1,1 tỷ USD — theo Tập đoàn điện lực quốc gia Tenaga Nasional (TNB) và Bộ Chuyển đổi Năng lượng & Chuyển đổi Nước.
Đến đầu tháng 10, giữa bối cảnh Bitcoin lập đỉnh rồi lao dốc hơn 30% trước khi hồi phục, cơ quan chức năng đã ghi nhận khoảng 3.000 vụ trộm điện liên quan đến hoạt động đào coin.
Những thợ đào này cực kỳ tinh vi. Họ liên tục di chuyển giữa các cửa hàng bỏ trống, nhà hoang; lắp các tấm chắn nhiệt để che dấu tín hiệu tỏa nhiệt từ máy đào.
Nhiều địa điểm còn được trang bị CCTV, khóa bảo vệ cường lực, thậm chí gài bẫy bằng các dải thủy tinh vỡ nhằm ngăn cản đột kích.
Cuộc rượt đuổi kéo dài nhiều năm và đang tăng tốc. TNB cho biết các vụ trộm điện liên quan đến crypto đã tăng gần 300% trong sáu năm qua, với riêng giai đoạn 2018–2023 gây thiệt hại khoảng 3,4 tỷ ringgit.
Tính cả các năm trước đó, tổng hóa đơn thiệt hại do khai thác Bitcoin trái phép đã tiệm cận 8 tỷ ringgit. Tại bang Perak, nhiều chủ nhà bị bỏ lại với số hóa đơn TNB trị giá hàng triệu ringgit vì người thuê chạy máy đào lậu rồi bỏ trốn, buộc họ tự gánh chi phí.
Mạng lưới cảm biến đứng sau chiến dịch truy quét
Những cuộc kiểm tra công tơ điện đơn giản giờ đã trở thành một hệ thống giám sát nhiều tầng.
Phòng điều khiển của TNB hiện theo dõi đồng hồ thông minh ở cấp trạm biến áp, ghi nhận mọi mất mát điện năng không giải thích được.
Những “Distribution Transformer Meters” trong chương trình thí điểm đo lượng điện cấp vào từng khu dân cư theo thời gian thực. Nếu tổng tiêu thụ của các hộ phía dưới thấp bất thường, đó là dấu hiệu điện đang bị rút lậu.
Các bất thường tạo ra danh sách những tuyến phố cần kiểm tra. Từ đó, đội tuần tra sẽ cho drone bay quét nhiệt vào ban đêm, kết hợp thiết bị đo tải cầm tay. Thay vì phải “gõ cửa từng nhà”, lực lượng chức năng giờ có mục tiêu cụ thể.
Drone phát hiện điểm nóng nghi có máy đào; cảm biến xác minh lượng điện “chảy” bất thường.
TNB đã mô tả hệ thống này từ năm 2022: ban đầu là kiểm tra thủ công, sau đó chuyển sang giám sát dữ liệu khi vấn đề bùng nổ.
Tiện ích này còn xây dựng cơ sở dữ liệu nội bộ liên kết các địa điểm nghi vấn với chủ sở hữu và người thuê. Bộ năng lượng cho biết đây đã trở thành nguồn dữ liệu trung tâm cho mọi cuộc kiểm tra và đột kích liên quan đến trộm điện đào Bitcoin.
Vấn đề lớn nhất là danh tính mờ nhạt: thiết bị đứng tên công ty “vỏ”, nhà thuê qua nhiều lớp, khiến việc buộc tội trở nên khó khăn dù máy móc bị thu giữ.
Ngày 19/11, chính phủ thành lập ủy ban đặc nhiệm liên bộ gồm Bộ Tài chính, Ngân hàng Negara Malaysia và TNB để phối hợp truy quét. Thứ trưởng Năng lượng Akmal Nasrullah Mohd Nasir mô tả rủi ro là “tồn tại”.
Ông nói với Bloomberg:
“Rủi ro bây giờ không chỉ là trộm điện. Họ có thể phá hỏng cơ sở hạ tầng. Đây đã trở thành thách thức cho toàn hệ thống.”
Tình trạng quá tải trạm biến áp, cháy nổ và mất điện cục bộ ngày càng phổ biến.
Ủy ban này đang thảo luận về đề xuất cấm hoàn toàn hoạt động đào Bitcoin — ngay cả khi đóng tiền điện.
Nasir thẳng thắn:
“Kể cả vận hành hợp pháp, thị trường quá biến động. Tôi chưa thấy mô hình đào nào được xem là thành công trong khuôn khổ pháp lý.”
Ông cũng cho rằng mô hình di chuyển liên tục của các cơ sở đào cho thấy đây là hoạt động của các băng nhóm có tổ chức.
Kinh tế học của hành vi “chọc công tơ”
Cốt lõi vấn đề nằm ở yếu tố kinh tế: điện giá rẻ, tài sản giá cao, công vận hành gần như bằng không.
Malaysia lâu nay áp dụng biểu giá điện sinh hoạt thấp, bắt đầu từ 21,8 sen/kWh cho 200 kWh đầu tiên và tăng dần đến khoảng 51–57 sen cho các mức cao hơn, tương đương khoảng 2.900 – 2.910 VND/kWh.
Từ 2025, giá cơ bản tăng lên 45,4 sen/kWh, tương đương khoảng 3.250 – 3.650 VND/kWh, và người dùng nhiều phải chịu phụ phí cho mức tiêu thụ vượt 600 kWh.
Dù vậy, theo các phân tích tổng hợp, giá điện thực tế ở Malaysia chỉ khoảng 0,01–0,05 USD/kWh tùy loại và mức trợ cấp.
Với các thợ đào vận hành hàng chục đến hàng trăm máy ASIC 24/7, việc trả tiền điện hay trộm điện quyết định biên lợi nhuận mỏng hay siêu lợi nhuận.
Do đó, họ tìm cách bỏ qua công tơ.
Nhiều cuộc đột kích phát hiện dây dẫn được đấu trực tiếp vào đường điện trước công tơ, khiến mức ghi nhận tiêu thụ vẫn chỉ như một hộ bình thường, trong khi trạm biến áp phải gánh tải gấp nhiều lần.
Akmal cũng chỉ ra giá Bitcoin là động lực chính. Khi BTC vượt 100.000 USD, nhiều người “sẵn sàng chấp nhận rủi ro trộm điện”.
Hình phạt thì nặng — tối đa 1 triệu ringgit và 10 năm tù — nhưng mô hình tổ chức khiến rủi ro thực tế thấp. Người điều hành máy hiếm khi là người đứng tên thuê nhà hay chủ thiết bị.
Ngoài ra còn có chi phí cơ hội: Malaysia đang cố giảm phụ thuộc vào than, mở rộng năng lượng sạch, phát triển trung tâm dữ liệu. Mỗi kWh bị đánh cắp là năng lượng thất thoát khỏi các ngành kinh tế trọng điểm.
Họ đi đâu khi đèn tắt?
Tại Malaysia, thợ đào lậu di chuyển liên tục giữa các nhà hoang, khu thương mại bỏ trống, thậm chí trung tâm mua sắm cạn khách, lắp chắn nhiệt, CCTV và bẫy chống đột kích.
Một ví dụ từng lan truyền mạnh là trung tâm ElementX Mall gần eo biển Malacca, chứa lượng lớn máy đào chỉ được dọn sạch sau khi rò rỉ video lên TikTok.
Tại Sarawak, máy đào bị phát hiện trong các bãi gỗ hay tòa nhà sâu trong rừng, nối trực tiếp vào đường điện trên cao.
Và giống như xu hướng toàn cầu, khi nơi này siết chặt, máy móc lại di chuyển đến nơi khác có điện rẻ hơn hoặc kiểm soát lỏng hơn.
Sau lệnh cấm của Trung Quốc năm 2021, “cuộc di cư lớn” của máy đào diễn ra sang Kazakhstan, Bắc Mỹ và nhiều khu vực nhiều năng lượng khác. Khi Kazakhstan siết, máy lại chạy sang Nga và Trung Á.
Kuwait đang truy quét mạnh các hộ tiêu thụ điện gấp 20 lần bình thường. Lào, vốn mời gọi thợ đào trước đây, nay chuẩn bị cắt điện toàn bộ hoạt động crypto từ đầu 2026 để ưu tiên trung tâm dữ liệu AI và công nghiệp nặng.
Ngay cả Trung Quốc — nơi cấm đào — cũng ghi nhận hoạt động ngầm quay lại, chiếm 14–20% hashrate toàn cầu năm 2025.
Malaysia cũng đang rơi vào vòng xoay này: khi một khu vực siết, thợ đào hoặc lẩn sâu hơn trong nước bằng cách ngụy trang tốt hơn, hoặc chuyển sang quốc gia kế bên.
Akmal cho biết khả năng di dời nhanh và mô hình hoạt động cho thấy đây là hoạt động của các tổ chức bài bản, không phải thợ đào cá nhân.
Cuộc chiến không còn chỉ xoay quanh trộm điện. Nó là câu hỏi Malaysia có bảo vệ được hệ thống điện phục vụ mục tiêu chuyển đổi xanh và kinh tế số hay trở thành một trạm dừng nữa trong cuộc săn tìm điện giá rẻ toàn cầu — từng bước quét bằng drone.
Tô Tần
Theo Tapchibitcoin
