Trong suốt hơn một thập kỷ, Bitcoin tuân theo một “kịch bản đơn giản”: cứ mỗi 4 năm, phần thưởng khối giảm một nửa, nguồn cung bị thắt chặt, và giá lại lập đỉnh mới.
Tuy nhiên, khi Bitcoin hiện giao dịch quanh mức hơn 100.000 USD — giảm gần 20% so với đỉnh tháng 10 hơn 126.000 USD — câu chuyện cũ về “sự khan hiếm dẫn đến tăng giá” đang mất dần sức thuyết phục.
Wintermute, một trong những nhà tạo lập thị trường lớn nhất trong lĩnh vực tài sản số, đã nói thẳng điều mà nhiều người vẫn ngầm hiểu: “Chu kỳ 4 năm dựa trên halving không còn phù hợp. Yếu tố quyết định giờ là thanh khoản.” Dữ liệu cho thấy nhận định này không hề cường điệu.
Thanh khoản viết lại quy luật của chu kỳ 4 năm
Đợt tăng giá gần đây của Bitcoin trùng khớp gần như hoàn hảo với dòng vốn đổ vào các quỹ ETF. Trong tuần kết thúc ngày 4/10, các quỹ ETF crypto toàn cầu ghi nhận kỷ lục 5,95 tỷ USD dòng tiền mới, chủ yếu đến từ các quỹ tại Mỹ. Chỉ hai ngày sau, dòng vốn ròng hàng ngày đạt 1,2 tỷ USD — cao nhất từ trước đến nay.
Đợt “lũ tiền” này diễn ra song song với việc Bitcoin lập đỉnh mới quanh 126.000 USD. Khi dòng vốn chững lại vào cuối tháng, giá cũng giảm theo, quay về mốc 100.000 USD đầu tháng 11.
Điều này không phải ngẫu nhiên. Trong quá khứ, halving là mô hình đơn giản nhất để dự đoán cung – cầu của Bitcoin: cứ mỗi 210.000 khối, phần thưởng cho thợ đào lại giảm một nửa.
Sau sự kiện tháng 4 vừa qua, phần thưởng hiện chỉ còn 3,125 BTC mỗi khối, tương đương khoảng 450 BTC được tạo ra mỗi ngày — trị giá khoảng 45 triệu USD ở mức giá hiện tại. Dù con số này có vẻ lớn, nó vẫn chỉ là phần nhỏ so với dòng vốn hàng tỷ USD chảy qua các quỹ ETF mỗi ngày.
Một quỹ ETF có thể hấp thụ lượng Bitcoin trị giá 1,2 tỷ USD trong một ngày — tức gấp 25 lần nguồn cung mới được khai thác. Ngay cả các dòng vốn ETF trung bình hàng tuần cũng tương đương hoặc vượt tổng lượng Bitcoin mới sinh ra trong cùng kỳ.
Halving vẫn còn tác động đến lợi nhuận của thợ đào, nhưng với định giá thị trường, yếu tố giới hạn giờ không còn là số coin mới được đào ra — mà là lượng vốn chảy vào qua các kênh tài chính được quản lý.
Stablecoin: nguồn “tiền cơ sở” mới của thị trường crypto
Tổng nguồn cung stablecoin hiện dao động trong khoảng 280 – 308 tỷ USD, tuỳ theo nguồn dữ liệu, đóng vai trò như “tiền cơ sở” cho toàn bộ thị trường crypto.
Sự gia tăng nguồn stablecoin thường đi kèm với việc giá tài sản tăng, bởi chúng cung cấp thanh khoản tức thì và tài sản thế chấp cho các vị thế đòn bẩy. Nếu halving làm hẹp “van cung” của Bitcoin, thì stablecoin lại mở “cửa xả” cho nhu cầu.
Một thị trường được điều khiển bởi dòng tiền
Báo cáo tháng 10 của Kaiko Research đã minh hoạ sự thay đổi này rõ nét. Giữa tháng, một đợt bán tháo mạnh đã xoá hơn 500 tỷ USD khỏi vốn hoá toàn thị trường crypto khi độ sâu sổ lệnh biến mất và hợp đồng mở sụt giảm. Đây là cú sốc thanh khoản chứ không phải khủng hoảng nguồn cung.
Giá Bitcoin không giảm vì thợ đào bán coin hay do đến kỳ halving — mà vì người mua biến mất, vị thế phái sinh bị đóng, và thị trường thiếu thanh khoản khuếch đại mọi lệnh bán.
Thế giới mà Wintermute mô tả là một thị trường nơi dòng tiền — chứ không phải phần thưởng khối — nắm quyền kiểm soát. Việc Mỹ chấp thuận ETF giao ngay và mở rộng quyền tiếp cận của tổ chức đã tái cấu trúc cơ chế định giá của Bitcoin.
Các dòng vốn từ những quỹ lớn giờ quyết định nhịp giao dịch. Giá thường tăng mạnh trong phiên Mỹ — khi ETF hoạt động sôi nổi nhất. Thanh khoản ở châu Âu và châu Á vẫn quan trọng, nhưng chủ yếu đóng vai trò “cầu nối” giữa các phiên Mỹ.
Biến động và chu kỳ thanh khoản ngắn hạn
Khi Bitcoin còn phụ thuộc vào halving, các chu kỳ tăng giá thường kéo dài với giai đoạn tích luỹ chậm rãi. Ngược lại, hiện nay giá có thể biến động hàng nghìn USD chỉ trong một ngày, tuỳ vào hướng dòng vốn ETF.
Futures funding và dữ liệu hợp đồng mở cho thấy đòn bẩy vẫn là yếu tố khuếch đại mạnh. Khi funding rate cao kéo dài, thị trường dễ bị điều chỉnh mạnh nếu dòng vốn ETF đảo chiều.
Đợt sụt tháng 10 — đi kèm với chi phí vay tăng và ETF bị rút vốn — là ví dụ rõ nhất: cấu trúc thị trường mong manh thế nào khi thanh khoản cạn kiệt.
Tuy nhiên, thanh khoản nền vẫn tiếp tục mở rộng. Việc FCA Anh cho phép nhà đầu tư nhỏ lẻ tiếp cận ETN crypto đã thúc đẩy cuộc đua phí giữa các nhà phát hành, kéo theo khối lượng giao dịch tăng trên Sở Giao dịch Chứng khoán London.
Mỗi kênh như vậy là một “đường ống” mới dẫn vốn vào Bitcoin, gắn chặt tài sản này hơn nữa với chu kỳ thanh khoản toàn cầu và tách dần khỏi chu kỳ halving khép kín trước đây.
Bitcoin đã trở thành một tài sản nhạy cảm với thanh khoản
Thị trường Bitcoin giờ vận hành giống như các loại tài sản lớn khác: hiệu suất phụ thuộc vào điều kiện tiền tệ. Nếu trước đây “lịch halving” định hướng tâm lý nhà đầu tư, thì nay là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), các bàn ETF, và nhà phát hành stablecoin điều tiết nhịp điệu.
Trong vài tháng tới, hướng đi của Bitcoin sẽ phụ thuộc vào biến động thanh khoản:
Không kịch bản nào trong số này phụ thuộc vào việc bao nhiêu coin được đào, hay thời điểm halving kế tiếp — mà phụ thuộc hoàn toàn vào dòng vốn ra vào hệ thống.
Từ “chu kỳ halving” đến “chu kỳ dòng tiền”
Các dữ liệu từ Kaiko cũng cho thấy ETF đang làm thay đổi cấu trúc thị trường giao ngay, với mức chênh lệch giá (spread) hẹp hơn và thanh khoản dày hơn trong giờ giao dịch Mỹ, nhưng mỏng hơn ngoài giờ.
Giờ đây, sức khỏe thị trường Bitcoin có thể được đánh giá qua hoạt động tạo và rút chứng chỉ ETF, thay vì chỉ nhìn vào số liệu on-chain. Khi toàn bộ lượng coin thợ đào tạo ra mỗi ngày được hấp thụ chỉ trong vài phút, cán cân quyền lực đã rõ.
Bitcoin trở thành một tài sản “nhạy cảm với thanh khoản” — có thể khiến những người từng tin vào “phép màu halving” thất vọng. Nhưng với một tài sản đã được tổ chức hóa, gắn trong ETF và neo giá theo stablecoin, đó chính là dấu hiệu của sự trưởng thành.
Chu kỳ halving không “chết” — chỉ bị giáng cấp.
Nếu thập kỷ trước dạy nhà đầu tư theo dõi “đồng hồ halving”, thì thập kỷ tới sẽ dạy họ quan sát dòng tiền.
Lịch mới của Bitcoin không còn tính bằng 4 năm — mà được đo bằng từng tỷ USD đổ vào hoặc rút khỏi ETF, số stablecoin được phát hành hay thu hồi, và dòng vốn di chuyển trong một thị trường đã vượt xa huyền thoại khởi nguyên của chính nó.
Các thợ đào vẫn giữ nhịp, nhưng nhịp điệu nay thuộc về tiền.
Doanh Chính
Theo Tapchibitcoin
