Ngày 15 tháng 8 năm 2024 đánh dấu kỷ niệm 53 năm sự kiện “Nixon Shock,” khi Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon quyết định loại bỏ chế độ bản vị vàng đối với đồng đô la Mỹ. Vào thời điểm đó, Nixon tuyên bố rằng việc tạm thời rời khỏi bản vị vàng sẽ giúp “ổn định” đồng đô la.

Tuy nhiên, tác động của quyết định này đã lan rộng và sâu sắc hơn nhiều so với dự đoán ban đầu, khiến các nhà kinh tế tiếp tục tranh luận về những lợi ích và hậu quả của nó cho đến ngày nay.

Vào ngày 14 tháng 8, Niel Jacobs, giám đốc quản lý thương hiệu của nền tảng tiết kiệm Bitcoin, Swan Bitcoin, đã nhắc lại tầm quan trọng của sự kiện này và đưa ra lập luận rằng Bitcoin nên được sử dụng như một loại tiền tệ. Ông viết: “NGÀY MAI đánh dấu kỷ niệm 53 năm bài phát biểu của Tổng thống Richard Nixon khi Hoa Kỳ rời khỏi chế độ bản vị vàng.”

Jacobs nhấn mạnh rằng Nixon đã hứa việc loại bỏ bản vị vàng sẽ “ổn định đồng đô la,” nhưng thực tế là đồng đô la đã mất 98,5% giá trị so với vàng kể từ ngày đó. Ông kết luận: “Đây là lý do tại sao chúng ta chọn Bitcoin.”

Trang web WTF Happened in 1971, được đề cập trong bài viết của Jacobs, ghi lại những tác động của sự kiện Nixon Shock kể từ khi nó xảy ra. Dựa trên dữ liệu từ Viện Chính sách Kinh tế, trang web cho rằng mối quan hệ giữa tiền lương và năng suất đã bị đứt đoạn khi chế độ bản vị vàng kết thúc. Trước năm 1971, những lợi ích từ việc tăng năng suất thường được chia sẻ với người lao động dưới dạng tiền lương cao hơn. Nhưng sau khi bản vị vàng bị loại bỏ, phần lớn những lợi ích này đã chuyển vào tay các cổ đông, dẫn đến sự đình trệ trong mức sống của người lao động ở Mỹ.

Theo trang web này, sự đình trệ đã buộc nhiều gia đình phải để cả hai vợ chồng đi làm, vì cách duy nhất để tăng thu nhập là làm việc nhiều hơn. Trang web cũng cho rằng điều này đã dẫn đến hàng loạt các vấn đề khác, như thời gian tiết kiệm để mua nhà kéo dài gấp đôi, gia tăng bất bình đẳng thu nhập, tăng giá điện, thực phẩm và nhiều vấn đề xã hội khác.

Trang web WTF Happened in 1971 được sáng lập bởi nhà thiết kế đồ họa 3D Ben Prentice, người được biết đến trên X với tên Mrcoolbp, và Colin, người đồng dẫn chương trình podcast Bitcoin, The Bitcoin Echo Chamber, với biệt danh Heavily Armed Clown trên X.

Trái ngược với những tác động tiêu cực được Prentice và Colin nêu ra, bài phát biểu ban đầu của Nixon hứa rằng việc tạm thời rời bỏ bản vị vàng sẽ giúp giảm lạm phát, chứ không làm tăng nó.

Nixon tuyên bố rằng “các nhà đầu cơ quốc tế” đã “phát động một cuộc chiến toàn diện chống lại đồng đô la Mỹ.” Ông cho rằng những nhà đầu cơ này “tăng trưởng nhờ khủng hoảng” và “góp phần tạo ra chúng.” Để đối phó, Nixon đã ra lệnh “tạm thời đình chỉ việc chuyển đổi đồng đô la thành vàng hoặc các tài sản dự trữ khác, trừ những lượng và điều kiện được xác định là vì sự ổn định tiền tệ và lợi ích tốt nhất của Hoa Kỳ.”

Trái ngược với những lo ngại rằng việc chấm dứt bản vị vàng sẽ gây ra lạm phát lớn, Nixon khẳng định rằng “tác động của hành động này […] sẽ là ổn định đồng đô la.” Ông thừa nhận rằng giá hàng hóa nhập khẩu có thể tăng, nhưng khẳng định rằng “nếu bạn thuộc đa số người Mỹ mua sản phẩm sản xuất tại Mỹ, đồng đô la của bạn sẽ có giá trị như hôm nay.”

Nixon cũng nhấn mạnh quyết tâm của mình trong việc ngăn chặn lạm phát, vì lạm phát “cướp đi của mỗi người Mỹ, mỗi người trong các bạn,” đặc biệt là 20 triệu người đã nghỉ hưu và sống bằng thu nhập cố định. Để chống lại lạm phát, Nixon cam kết thực hiện “các hành động quyết liệt để phá vỡ vòng xoáy giá cả và chi phí leo thang,” bao gồm cả việc chấm dứt chế độ bản vị vàng và áp đặt kiểm soát tạm thời về tiền lương và giá cả.

Mặc dù có những lời hứa đó, giá của hầu hết các sản phẩm sản xuất tại Mỹ đã tăng mạnh kể từ bài phát biểu của Nixon. Theo dữ liệu từ CJ Pony Parts, giá của một chiếc Mustang Fastback năm 1971 là $3.006 khi ra mắt. Điều chỉnh theo lạm phát, giá hiện tại sẽ là $22.595.

Prentice và Colin cho rằng lạm phát đã trở thành một thảm họa. “Lạm phát là nguồn gốc của hầu hết các vấn đề xã hội mà chúng ta đối mặt ngày nay,” Prentice tuyên bố trong một bài đăng trên X vào ngày 19 tháng 7 năm 2019. “Chi phí thực tế giảm, giá cả tăng, nhưng lương thì không. Hiện tượng ảo tưởng này đã làm gián đoạn tất cả các giao dịch, kinh doanh, người lao động, người tiết kiệm và người vay; nó đã làm băng hoại cuộc sống và văn hóa của chúng ta.”

Trong một cuộc trò chuyện với Cointelegraph vào tháng 9 năm 2020, Prentice cho rằng việc quay trở lại chế độ bản vị vàng sẽ không giải quyết được những vấn đề này. Ông tuyên bố, vàng đã “thất bại như một loại tiền tệ” vì chúng ta đã phải chuyển sang sử dụng tiền giấy ngay từ đầu để mở rộng quy mô, và những vấn đề phát sinh từ tiền giấy là rất nhiều. Thay vào đó, Prentice ủng hộ việc sử dụng Bitcoin như một loại tiền tệ và khẳng định rằng “Bitcoin là điều tất yếu và là đồng tiền tốt nhất từng tồn tại.”

Bất chấp những dữ liệu được trình bày trong WTF Happened in 1971, hầu hết các nhà kinh tế vẫn cho rằng việc chấm dứt chế độ bản vị vàng là một lợi ích lớn cho Hoa Kỳ và thế giới. Trong một cuộc khảo sát của Chicago Booth vào năm 2012, một nhóm các nhà kinh tế đã được hỏi liệu họ có đồng ý hay không với tuyên bố: “Nếu Hoa Kỳ thay thế chế độ chính sách tiền tệ tùy ý của mình bằng chế độ bản vị vàng, định nghĩa ‘đô la’ là một số lượng vàng nhất định, thì sự ổn định giá cả và kết quả việc làm sẽ tốt hơn cho người Mỹ bình thường.” 93% số người tham gia đã trả lời “không đồng ý” hoặc “hoàn toàn không đồng ý.”

Đã 53 năm trôi qua kể từ khi Nixon đưa ra quyết định gây tranh cãi này, nhưng với sự phát triển của công nghệ blockchain, liệu chúng ta có còn sử dụng tiền pháp định trong 53 năm tới? Có lẽ chỉ thời gian mới trả lời được. Tuy nhiên, sự kiện ngày 15 tháng 8 này sẽ tiếp tục là chủ đề được tranh luận giữa các nhà kinh tế, nhà đầu tư và người lao động khi họ vẫn đang chịu ảnh hưởng từ quyết định này.

 

Tần Thuỷ Hoàng

Theo Cointelegraph