Meme Finance (MemeFi) là gì?

Meme Finance (MemeFi) là khái niệm kết hợp của Memecoin và DeFi, hứa hẹn việc tạo nên nền tài chính để hệ sinh thái memecoin phát triển bền vững. MemeFi thu hẹp khoảng cách giữa tiền điện tử lấy cảm hứng từ memecoin và tính ứng dụng của sản phẩm trong thị trường tài chính.

Sự trở lại của memecoin 

Memecoin lấy cảm hứng từ các meme trên mạng, ngày càng được người dùng chú ý và sử dụng rộng rãi. Điều này tạo nên một “cơn sốt memecoin”.

Memecoin như Dogecoin đời đầu có mức độ nổi tiếng sánh ngang Bitcoin hay Ethereum. Dogecoin cũng mở đầu cho một trào lưu meme “chó” trong một thời gian dài, bùng nổ trên tất cả các mặt trận hệ sinh thái. Đây được cho là một sự thành công của meme khi vươn lên về vốn hóa đồng thời đánh dấu một bước tiến của memecoin với thị trường crypto.

Từ khoảng Q2/2023, PEPE Coin, một memecoin lấy cảm hứng từ chú ếch xanh nổi tiếng trên internet, đã làm bùng nổ sự “điên cuồng” của thị trường. Thành công lớn nhất của PEPE chính là việc được Binance thông báo sẽ niêm yết PEPE token, mặc dù sau này bị hoãn nhưng PEPE vẫn thành công đặt nền móng cho trend meme phát triển.

Điểm chung của những sự “thành công” này, chính là một cộng đồng hùng mạnh, các thế lực khủng đứng đằng sau hoặc một đặc điểm nào đó thật sự nổi bật:

• Foodcoin – meme coin “đồ ăn”, nổi bật có Sushi hiện vẫn đang hoạt động
• Safemoon – một hệ thống gắn mác “Ponzi”
• Dogecoin nhờ sức ảnh hưởng của Elon Musk
• PEPE – chú ếch xanh rất phổ biến trong cộng đồng người dùng meme trên toàn thế giới

Memecoin “đông như quân nguyên”

Kể từ khi Dogecoin, một trong những memecoin đầu tiên và phổ biến nhất, trở thành một hiện tượng, memecoin đã trở thành một lĩnh vực đáng chú ý trong thị trường tiền điện tử. Điều này thúc đẩy sự phát triển và ra mắt của nhiều memecoin mới mang nhiều hình thái và có nét độc đáo riêng.

Số lượng memecoin đã tăng đáng kể, với hàng trăm, thậm chí hàng nghìn dự án memecoin được ra mắt. Hình thái memecoin cũng trở nên đa dạng hơn. Một số memecoin còn có sự tăng trưởng giá trị đáng kể, tạo ra cơ hội sinh lời lớn. Memecoin làm bật lên sự giao thoa giữa vui nhộn, nghệ thuật và tài chính.

Tại thời điểm viết bài, theo dữ liệu thống kê từ CoinGecko:

• Có khoảng 250 memecoin
• Vốn hóa: 16.74 tỷ USD
• Khối lượng giao dịch 24h: 919 triệu USD

Theo dữ liệu từ CoinMarketCap:

• Có khoảng 750 memecoin
• Vốn hóa: 16.77 tỷ USD
• Khối lượng giao dịch 24h: 1.1 tỷ USD

Tuy nhiên, như với bất kỳ loại tiền điện tử nào khác, memecoin cũng mang theo những rủi ro. Sự tăng trưởng nhanh chóng và biến động lớn của memecoin có thể dẫn đến các hiện tượng giảm giá đột ngột hoặc rủi ro rug pull, hack… Một số memecoin có thể gặp phải các vấn đề về quản lý dự án, tính minh bạch và sự bền vững.

Do đó, việc nắm rõ các yếu tố cơ bản và nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi đầu tư vào memecoin là rất quan trọng.

“Thay tên đổi họ” – meme mãi chỉ là “meme”? 

Chúng ta có thể tìm thấy hàng nghìn tweet trên Twitter với những nội dung liên quan đến memecoin. Và cũng không khó để bắt gặp những dạng nội dung với hàng loạt hashtag đề cập tới rất nhiều meme token.

 Tuy nhiên, nhìn kỹ lại, chúng ta đều thấy một kiểu mẫu chung cho các dự án meme trước đó:

• Memecoin: Phát triển từ một meme có tính hài hước (hoặc không) hoặc tự kể cho chúng một câu chuyện riêng.
• “Càng sơ sài càng là meme”: Meme đơn giản chỉ là meme, những tấm hình và những biểu cảm. Không cần phải có một website bài bản, không cần docs hay whitepaper, đa số các dự án meme chỉ xây dựng các kênh mạng xã hội như twitter, discord, telegram.
• Xây dựng cộng đồng: Cộng đồng người dùng càng đông, meme càng trở nên phổ biến. Hơn nữa, văn hóa của cộng đồng meme cũng rất khác biệt so với các loại coin, token khác. Không cần phải lịch sự hay trang nghiêm, meme có tính “ngông” và “chất” của nó.
• Cách marketing: Một cách phổ biến nhất là sử dụng các hashtag phổ biến trên twitter và gắn thẻ hàng loạt các meme token khác. Bên cạnh đó, cố ý tiếp cận người dùng thông qua việc chạy bot đăng bài spam, liên tục nhắc đến hashtag của các dự án meme để lọt top trending.

Từ khóa được nhắc đến nhiều và thường xuyên nhất chính là: “airdrop”.

Một tài khoản twitter đã thu hút sự chú ý của cộng đồng khi chỉ cần 27 giây để tạo ra một meme token trên mạng lưới Ethereum. Sau đó thì có một người dùng khác đã xô đổ kỷ lục này khi thực hiện xong các thao tác chỉ với 23 giây.

Tuy nhiên, điều cần nói ở đây không phải là bao nhiêu giây. Chúng ta nhìn thấy sự dễ dàng trong việc tạo ra token, đồng thời những yếu tố như sự bảo mật hay những builder thực sự có phần trống vắng hẳn ở góc độ hệ sinh thái memecoin. Hậu quả là mọc lên ra rả những dự án lừa đảo tấn công vào sự sơ suất của người dùng với các link giả mạo, một dạng phishing attack.

Đó cũng là cách mà người tạo ra các memecoin có thể “monetize” (thương mại hóa) được chính nội dung họ tạo ra. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng có những dự án thực sự giữ được vị thế của meme trong lòng người dùng như Dogecoin, PEPE Coin, Shiba…

MemeFi summer có trở thành DeFi 2.0?

Trước giờ, memecoin chỉ đơn thuần là meme, vì vậy những dự án ở mảnh ghép này không quá chú trọng để phát triển và đa số chỉ làm theo trend hoặc trong ngắn hạn. Vì vậy, nhìn chung tổng thể hệ sinh thái memecoin cũng còn nhiều hạn chế:

• Thanh khoản (Liquidity): Thanh khoản là yếu tố tiên quyết ở bất cứ thị trường nào, không chỉ ở memecoin mà còn ở cả thị trường DeFi rộng lớn.
• Biến động giá cao (Volatility): Theo thông tin từ CoinMarketCap và CoinGecKo, có rất nhiều đồng memecoin trên thị trường, tuy nhiên không có nhiều token thực sự được giao dịch và hầu như không có giá trị. Đa số các memecoin đều có mức rủi ro và biến động giá cao.
• Tính bảo mật (Security): DeFi là thị trường có nhiều rủi ro, và thị trường memecoin còn tồn tại nhiều hơn các loại rủi ro như thế. Vì memecoin đơn giản nên việc rug pull, scam, tấn công thanh khoản có thể xảy ra rất dễ dàng, hoàn toàn phụ thuộc vào “đạo đức” của những nhà phát triển nó.
• Hiệu quả sử dụng vốn (Capital Efficiency): Từ thời điểm ra mắt, DeFi đã cung cấp cho người dùng một mảnh đất màu mỡ để tăng trưởng và sử dụng đồng vốn của mình một cách hiệu quả nhất. Memecoin chưa được như thế. Vì vậy, để memecoin phát triển hơn thì hiệu quả sử dụng vốn cũng là một hạn chế mà thị trường memecoin cần cải thiện.
• Không có nhiều trường hợp sử dụng: Mặc dù được phát triển trên hệ sinh thái Ethereum, tuy nhiên các memecoin thường không có giá trị sử dụng gì ngoài việc mua và bán.

DeFi cũng từng có DeFi 2.0 để giải quyết những bất cập của DeFi với những sự tăng trưởng phi mã. Mặc dù chưa thực sự mang lại cho crypto một bộ mặt mới. Tuy nhiên, những nỗ lực để nền tài chính phi tập trung đi vào mass adoption là không thể phủ nhận.

Memecoin là một thứ “gia vị” không thể thiếu của crypto. Việc memecoin tăng trưởng quá mạnh đã mở ra nhiều cơ hội mới. Vì vậy, MemeFi ra đời.

Cũng giống như cách DeFi 2.0 xuất hiện, MemeFi với kỳ vọng giải quyết các hạn chế và đưa hệ sinh thái memecoin phát triển ở một tầm cao mới. Đơn giản, công thức của MemeFi:

MemeFi = Memecoin + DeFi + “một câu chuyện để tăng trưởng”

Những giá trị mà MemeFi có thể mang lại

Việc gia tăng trường hợp sử dụng cho memecoin có lẽ là điều đầu tiên cần nghĩ đến khi muốn phát triển một hệ sinh thái meme bền vững. Các tiện ích này có thể bao gồm khả năng tương tác với smart contract, tích hợp các ứng dụng DeFi, vận hành hệ thống quản trị dự án hoặc thậm chí tương tác với các mạng lưới khác.

Nếu như có thể triển khai được các tiện ích trên, MemeFi hứa hẹn đưa memecoin phát triển ở một tầm cao mới, vừa là thách thức vừa là cơ hội để nâng cao giá trị, ứng dụng được trên nhiều ngành và lĩnh vực khác nhau.

Một số giá trị có thể mang lại:

• Gia tăng tính bền vững: Nếu có thể tích hợp các tiện ích, memecoin có thể gia tăng niềm tin đối với người dùng. Vượt ra ngoài mục đích giải trí, không chỉ đơn thuần là “meme”, memecoin thu hút được lượng người dùng lớn hơn, gia tăng tiềm năng hoạt động trong dài hạn và tồn tại trong một thị trường biến động nhanh và mạnh như crypto. Hay nói cách khác, là xây dựng niềm tin cho người dùng.
• Mở rộng các trường hợp sử dụng: Từ trước đến nay, việc memecoin không có tính ứng dụng thực tế ngoài mua và bán khiến cho memecoin không thu hút được nhiều dạng nhà đầu tư trong thị trường. DeFi cung cấp đầy đủ các công cụ tài chính đi kèm với nơi ứng dụng cụ thể khiến cho bức tranh tài chính trở nên có phần hoàn thiện hơn. Memecoin nếu có thể mở rộng được tính ứng dụng của meme, sẽ có tiềm năng để phát triển xa hơn.
• DAO: Cộng đồng đối với các dự án DeFi mang nhiều ý nghĩa hơn việc chỉ đơn thuần là cộng đồng người ủng hộ sản phẩm. Memecoin trước giờ chỉ hoạt động từ phía dự án, người dùng mua token không có quyền quản trị. Thành lập DAO có thể giúp cho memecoin hoạt động ổn định và bền vững hơn.
• Multichain: Memecoin phát triển mạnh trên mạng lưới Ethereum cũng gây ra nhiều rào cản với người dùng. Việc memecoin có thể phát triển multichain cũng là một điểm sáng mà hệ meme có thể làm. Không chỉ là hợp tác để phát triển mà còn có thể giúp cho thanh khoản hoạt động hiệu quả hơn.

Sự xuất hiện của MemeFi là thách thức cũng là cơ hội. Nắm bắt để phát triển được hay không phụ thuộc vào rất nhiều thành phần trong thị trường. Sự thành bại của một xu hướng không nói được trong thời gian ngắn. Vì vậy, cùng chờ xem trong thời gian tới, meme sẽ phát triển như thế nào.