Việc hàng loạt quỹ ETF liên tiếp ra mắt đang đưa thị trường tiền điện tử bước vào một trong những giai đoạn được chấp nhận mạnh mẽ nhất từ trước đến nay. Đáng chú ý, làn sóng này không còn chỉ xoay quanh Bitcoin (BTC). Thay vào đó, các tổ chức tài chính lớn đã bắt đầu chủ động đa dạng hóa danh mục sang các altcoin.

Ngay cả khi chưa có một “mùa altcoin” chính thức được xác lập, dữ liệu thị trường vẫn ghi nhận dòng tiền tổ chức duy trì ở mức ổn định. Solana (SOL) đang nổi lên như cái tên dẫn dắt xu hướng khi đã có tới sáu SOL ETF giao ngay được triển khai trong quý IV, thu hút khoảng 622 triệu USD dòng vốn tính đến thời điểm hiện tại.

Đáng chú ý, gần 95% lượng vốn này đổ vào ETF BSOL của Bitwise, qua đó đưa quỹ này vươn lên vị thế “ông lớn” trong hệ sinh thái Solana, được ví như vai trò của BlackRock trên thị trường truyền thống. Có thể nói, năm 2025 đang thực sự đưa altcoin trở lại vị trí trung tâm của thị trường.

Tiếp sức cho đà bứt phá này là động thái mang tính bước ngoặt từ Vanguard Group.

Cụ thể, Vanguard – một trong những tập đoàn quản lý tài sản lớn nhất thế giới với hơn 11.000 tỷ USD tài sản quản lý và phục vụ trên 50 triệu nhà đầu tư – đã chính thức mở cửa nền tảng của mình cho các ETF tiền điện tử.

Thông báo được đưa ra ngày 02/12 đã đánh dấu sự đảo chiều đáng chú ý trong lập trường lâu nay của Vanguard, vốn kiên quyết phản đối các ETF crypto. Đây được xem là tín hiệu rõ ràng phản ánh nhu cầu ngày càng tăng từ khối tổ chức đối với thị trường tiền điện tử. Trong nhóm các tài sản vốn hóa lớn được hưởng lợi, Solana cũng nằm trong danh sách được hỗ trợ.

Vì sao Vanguard ủng hộ Solana bất chấp áp lực giá

Quyết định của Vanguard ủng hộ một ETF Solana không chỉ mang ý nghĩa tích cực đối với riêng SOL, mà còn phát đi tín hiệu rõ ràng về một sự chuyển dịch chiến lược sâu rộng trong dòng vốn tổ chức sang thị trường altcoin. Tính đến quý IV/2025, Ethereum (ETH) vẫn là altcoin duy nhất sở hữu ETF giao ngay tại Mỹ, nhưng cục diện này đang thay đổi với tốc độ chóng mặt.

Trong bối cảnh đó, việc Vanguard chính thức “bật đèn xanh” cho Solana được xem là một bước ngoặt đáng chú ý. Ngay cả những tổ chức từng tỏ ra hoài nghi cũng bắt đầu mở rộng danh mục sang một phân khúc vốn bị gắn mác rủi ro cao. Sự thận trọng ấy là có cơ sở, nếu xét đến diễn biến giá không mấy tích cực của SOL trong thời gian qua.

Đáng nói, sự điều chỉnh chính sách này lại diễn ra đúng vào giai đoạn thị trường tiền điện tử biến động mạnh. Trên nhiều khung thời gian, Solana vẫn nằm trong nhóm tài sản thể hiện yếu kém nhất. Tính từ đầu năm đến nay, SOL đã lao dốc khoảng 28% — mức hiệu suất tồi tệ nhất theo năm kể từ cú sụp đổ gần 95% vào năm 2022. Các biểu đồ tuần và ngày cũng phản ánh cùng một xu hướng ảm đạm.

Điều này đặt ra một câu hỏi lớn: rốt cuộc Vanguard đang đặt cược vào điều gì? Nếu chỉ nhìn vào biến động giá, tỷ suất sinh lời hiện tại rõ ràng không mấy hấp dẫn. Phải chăng quyết định này được thúc đẩy nhiều hơn bởi niềm tin vào nền tảng công nghệ và tiềm năng dài hạn của Solana, thay vì kỳ vọng lợi nhuận ngắn hạn?

Khả năng mở rộng và mức độ chấp nhận của Solana là động lực cho đà tăng

Không thể phủ nhận, Solana đang từng bước củng cố danh xưng “kẻ hủy diệt Ethereum” trên thực tế, thay vì chỉ là một khẩu hiệu truyền thông. Dù biến động giá chưa phải lúc nào cũng phản ánh trọn vẹn tiềm năng đó, các yếu tố nền tảng lại đang kể một câu chuyện hoàn toàn khác. Đáng chú ý, dữ liệu từ Chainspect đã phần nào làm rõ vì sao khoản đặt cược của Vanguard vào SOL lại mang ý nghĩa đặc biệt.

Theo Chainspect, khả năng mở rộng của mạng Solana đang cho thấy những cải thiện ấn tượng, với thông lượng giao dịch theo thời gian thực (TPS) tăng 4,78% trong khung 1 giờ, đạt 798,5 giao dịch/giây, trong khi thời gian hoàn tất giao dịch duy trì ở mức 12,8 giây. Những con số này đưa Solana vào nhóm các blockchain vốn hóa lớn sở hữu hiệu suất vận hành cao hàng đầu thị trường.

Trong bối cảnh đó, quyết định rót vốn của Vanguard vào Solana rõ ràng phản ánh một tầm nhìn dài hạn, đặt cược vào nền tảng công nghệ hơn là những nhịp sóng ngắn hạn của thị trường.

Vì vậy, mốc giá 500 USD — tương đương mức tăng khoảng 270% so với thị giá SOL tại thời điểm viết bài — không phải là kịch bản viển vông. Đặc biệt, bản nâng cấp Alpenglow dự kiến triển khai trong quý I/2026 được kỳ vọng sẽ tạo thêm cú hích mạnh mẽ cho các trụ cột kỹ thuật của mạng lưới.

Khi đặt trong bức tranh tổng thể của làn sóng chấp nhận ngày càng mạnh mẽ từ các tổ chức, những yếu tố này đang giúp SOL sở hữu vị thế thuận lợi cho một chu kỳ tăng trưởng đáng kể trong năm tới, nhất là khi các cải tiến về khả năng mở rộng tiếp tục củng cố nền tảng dài hạn của hệ sinh thái Solana.

SN_Nour

Ở các điểm nóng đào Bitcoin trái phép tại Malaysia, cuộc truy lùng bắt đầu… từ trên không.

Những chiếc drone bay rà soát trên các dãy cửa hàng và nhà bỏ hoang, quét tìm những vùng nhiệt bất thường — dấu hiệu đặc trưng của những cỗ máy không nên hoạt động ở đó.

Dưới mặt đất, cảnh sát mang theo thiết bị cầm tay phát hiện mức tiêu thụ điện bất thường. Thỉnh thoảng, cách truy tìm còn đơn giản hơn: người dân gọi báo vì nghe “tiếng chim lạ”, nhưng khi kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện tiếng thiên nhiên chỉ là âm thanh giả dùng để che tiếng ồn từ các máy đào phía sau cánh cửa đóng kín.

Mạng lưới giám sát này tồn tại vì quy mô của vấn đề đã vượt xa mọi biện pháp thông thường. Theo báo cáo địa phương, từ năm 2020 đến tháng 8/2025, nhà chức trách đã phát hiện 13.827 cơ sở trộm điện để đào crypto, chủ yếu là Bitcoin.

Thiệt hại ước tính khoảng 4,6 tỷ ringgit — tương đương 1,1 tỷ USD — theo Tập đoàn điện lực quốc gia Tenaga Nasional (TNB) và Bộ Chuyển đổi Năng lượng & Chuyển đổi Nước.

Đến đầu tháng 10, giữa bối cảnh Bitcoin lập đỉnh rồi lao dốc hơn 30% trước khi hồi phục, cơ quan chức năng đã ghi nhận khoảng 3.000 vụ trộm điện liên quan đến hoạt động đào coin.

Những thợ đào này cực kỳ tinh vi. Họ liên tục di chuyển giữa các cửa hàng bỏ trống, nhà hoang; lắp các tấm chắn nhiệt để che dấu tín hiệu tỏa nhiệt từ máy đào.

Nhiều địa điểm còn được trang bị CCTV, khóa bảo vệ cường lực, thậm chí gài bẫy bằng các dải thủy tinh vỡ nhằm ngăn cản đột kích.

Cuộc rượt đuổi kéo dài nhiều năm và đang tăng tốc. TNB cho biết các vụ trộm điện liên quan đến crypto đã tăng gần 300% trong sáu năm qua, với riêng giai đoạn 2018–2023 gây thiệt hại khoảng 3,4 tỷ ringgit.

Tính cả các năm trước đó, tổng hóa đơn thiệt hại do khai thác Bitcoin trái phép đã tiệm cận 8 tỷ ringgit. Tại bang Perak, nhiều chủ nhà bị bỏ lại với số hóa đơn TNB trị giá hàng triệu ringgit vì người thuê chạy máy đào lậu rồi bỏ trốn, buộc họ tự gánh chi phí.

Mạng lưới cảm biến đứng sau chiến dịch truy quét

Những cuộc kiểm tra công tơ điện đơn giản giờ đã trở thành một hệ thống giám sát nhiều tầng.

Phòng điều khiển của TNB hiện theo dõi đồng hồ thông minh ở cấp trạm biến áp, ghi nhận mọi mất mát điện năng không giải thích được.

Những “Distribution Transformer Meters” trong chương trình thí điểm đo lượng điện cấp vào từng khu dân cư theo thời gian thực. Nếu tổng tiêu thụ của các hộ phía dưới thấp bất thường, đó là dấu hiệu điện đang bị rút lậu.

Các bất thường tạo ra danh sách những tuyến phố cần kiểm tra. Từ đó, đội tuần tra sẽ cho drone bay quét nhiệt vào ban đêm, kết hợp thiết bị đo tải cầm tay. Thay vì phải “gõ cửa từng nhà”, lực lượng chức năng giờ có mục tiêu cụ thể.

Drone phát hiện điểm nóng nghi có máy đào; cảm biến xác minh lượng điện “chảy” bất thường.

TNB đã mô tả hệ thống này từ năm 2022: ban đầu là kiểm tra thủ công, sau đó chuyển sang giám sát dữ liệu khi vấn đề bùng nổ.

Tiện ích này còn xây dựng cơ sở dữ liệu nội bộ liên kết các địa điểm nghi vấn với chủ sở hữu và người thuê. Bộ năng lượng cho biết đây đã trở thành nguồn dữ liệu trung tâm cho mọi cuộc kiểm tra và đột kích liên quan đến trộm điện đào Bitcoin.

Vấn đề lớn nhất là danh tính mờ nhạt: thiết bị đứng tên công ty “vỏ”, nhà thuê qua nhiều lớp, khiến việc buộc tội trở nên khó khăn dù máy móc bị thu giữ.

Ngày 19/11, chính phủ thành lập ủy ban đặc nhiệm liên bộ gồm Bộ Tài chính, Ngân hàng Negara Malaysia và TNB để phối hợp truy quét. Thứ trưởng Năng lượng Akmal Nasrullah Mohd Nasir mô tả rủi ro là “tồn tại”.

Ông nói với Bloomberg:

“Rủi ro bây giờ không chỉ là trộm điện. Họ có thể phá hỏng cơ sở hạ tầng. Đây đã trở thành thách thức cho toàn hệ thống.”

Tình trạng quá tải trạm biến áp, cháy nổ và mất điện cục bộ ngày càng phổ biến.

Ủy ban này đang thảo luận về đề xuất cấm hoàn toàn hoạt động đào Bitcoin — ngay cả khi đóng tiền điện.

Nasir thẳng thắn:

“Kể cả vận hành hợp pháp, thị trường quá biến động. Tôi chưa thấy mô hình đào nào được xem là thành công trong khuôn khổ pháp lý.”

Ông cũng cho rằng mô hình di chuyển liên tục của các cơ sở đào cho thấy đây là hoạt động của các băng nhóm có tổ chức.

Kinh tế học của hành vi “chọc công tơ”

Cốt lõi vấn đề nằm ở yếu tố kinh tế: điện giá rẻ, tài sản giá cao, công vận hành gần như bằng không.

Malaysia lâu nay áp dụng biểu giá điện sinh hoạt thấp, bắt đầu từ 21,8 sen/kWh cho 200 kWh đầu tiên và tăng dần đến khoảng 51–57 sen cho các mức cao hơn, tương đương khoảng 2.900 – 2.910 VND/kWh.

Từ 2025, giá cơ bản tăng lên 45,4 sen/kWh, tương đương khoảng 3.250 – 3.650 VND/kWh, và người dùng nhiều phải chịu phụ phí cho mức tiêu thụ vượt 600 kWh.

Dù vậy, theo các phân tích tổng hợp, giá điện thực tế ở Malaysia chỉ khoảng 0,01–0,05 USD/kWh tùy loại và mức trợ cấp.

Với các thợ đào vận hành hàng chục đến hàng trăm máy ASIC 24/7, việc trả tiền điện hay trộm điện quyết định biên lợi nhuận mỏng hay siêu lợi nhuận.

Do đó, họ tìm cách bỏ qua công tơ.

Nhiều cuộc đột kích phát hiện dây dẫn được đấu trực tiếp vào đường điện trước công tơ, khiến mức ghi nhận tiêu thụ vẫn chỉ như một hộ bình thường, trong khi trạm biến áp phải gánh tải gấp nhiều lần.

Akmal cũng chỉ ra giá Bitcoin là động lực chính. Khi BTC vượt 100.000 USD, nhiều người “sẵn sàng chấp nhận rủi ro trộm điện”.

Hình phạt thì nặng — tối đa 1 triệu ringgit và 10 năm tù — nhưng mô hình tổ chức khiến rủi ro thực tế thấp. Người điều hành máy hiếm khi là người đứng tên thuê nhà hay chủ thiết bị.

Ngoài ra còn có chi phí cơ hội: Malaysia đang cố giảm phụ thuộc vào than, mở rộng năng lượng sạch, phát triển trung tâm dữ liệu. Mỗi kWh bị đánh cắp là năng lượng thất thoát khỏi các ngành kinh tế trọng điểm.

Họ đi đâu khi đèn tắt?

Tại Malaysia, thợ đào lậu di chuyển liên tục giữa các nhà hoang, khu thương mại bỏ trống, thậm chí trung tâm mua sắm cạn khách, lắp chắn nhiệt, CCTV và bẫy chống đột kích.

Một ví dụ từng lan truyền mạnh là trung tâm ElementX Mall gần eo biển Malacca, chứa lượng lớn máy đào chỉ được dọn sạch sau khi rò rỉ video lên TikTok.

Tại Sarawak, máy đào bị phát hiện trong các bãi gỗ hay tòa nhà sâu trong rừng, nối trực tiếp vào đường điện trên cao.

Và giống như xu hướng toàn cầu, khi nơi này siết chặt, máy móc lại di chuyển đến nơi khác có điện rẻ hơn hoặc kiểm soát lỏng hơn.

Sau lệnh cấm của Trung Quốc năm 2021, “cuộc di cư lớn” của máy đào diễn ra sang Kazakhstan, Bắc Mỹ và nhiều khu vực nhiều năng lượng khác. Khi Kazakhstan siết, máy lại chạy sang Nga và Trung Á.

Kuwait đang truy quét mạnh các hộ tiêu thụ điện gấp 20 lần bình thường. Lào, vốn mời gọi thợ đào trước đây, nay chuẩn bị cắt điện toàn bộ hoạt động crypto từ đầu 2026 để ưu tiên trung tâm dữ liệu AI và công nghiệp nặng.

Ngay cả Trung Quốc — nơi cấm đào — cũng ghi nhận hoạt động ngầm quay lại, chiếm 14–20% hashrate toàn cầu năm 2025.

Malaysia cũng đang rơi vào vòng xoay này: khi một khu vực siết, thợ đào hoặc lẩn sâu hơn trong nước bằng cách ngụy trang tốt hơn, hoặc chuyển sang quốc gia kế bên.

Akmal cho biết khả năng di dời nhanh và mô hình hoạt động cho thấy đây là hoạt động của các tổ chức bài bản, không phải thợ đào cá nhân.

Cuộc chiến không còn chỉ xoay quanh trộm điện. Nó là câu hỏi Malaysia có bảo vệ được hệ thống điện phục vụ mục tiêu chuyển đổi xanh và kinh tế số hay trở thành một trạm dừng nữa trong cuộc săn tìm điện giá rẻ toàn cầu — từng bước quét bằng drone.

Tô Tần

Trong nhiều năm qua, các nhà đầu tư tiền điện tử tại Trung Quốc đã xem USDT và những đồng stablecoin neo theo đô la Mỹ như một “bến đỗ an toàn” giữa những cơn sóng biến động của thị trường. Tuy nhiên, sự thay đổi mạnh mẽ về chính sách tiền tệ đang buộc họ phải suy ngẫm lại: chuyện gì sẽ xảy ra khi đồng stablecoin không còn giữ được giá trị so với đồng nội tệ?

Sáu tháng trở lại đây, đồng nhân dân tệ giao dịch ở nước ngoài đã tăng giá đáng kể, từ mức 7,4 lên 7,06 so với đô la Mỹ, đạt đỉnh cao nhất trong vòng một năm qua. Dù đây là tín hiệu tích cực đối với nền kinh tế Trung Quốc, song lại đặt ra một thực tế đầy thách thức cho những người nắm giữ stablecoin: tài sản định giá bằng đô la của họ đang âm thầm mất giá khi quy đổi sang nhân dân tệ.

Cơn bão hoàn hảo chống lại tài sản định giá bằng đô la

Bài toán tưởng chừng đơn giản nhưng lại khiến nhiều nhà đầu tư phải đau đầu. Nếu một nhà đầu tư Trung Quốc chuyển đổi 100.000 nhân dân tệ sang USDT vào tháng 4 với tỷ giá 7,4, thì đến nay, khi đổi lại với tỷ giá 7,06, họ chỉ thu về khoảng 95.400 nhân dân tệ—tức là mất 4,6% giá trị mà không hề đầu tư vào bất kỳ tài sản tiền điện tử biến động nào.

Đây không phải là hiện tượng nhất thời. Chỉ số đô la Mỹ đã giảm gần 10% trong năm nay, khi các số liệu việc làm yếu kém và chính sách cắt giảm lãi suất mạnh mẽ của Fed đã thúc đẩy làn sóng thoái vốn khỏi các giao dịch chênh lệch lãi suất. Song song đó, thị trường chứng khoán Trung Quốc tăng trưởng mạnh mẽ—chỉ số Shanghai Composite vượt mốc 4.000 điểm—đã thu hút dòng vốn ngoại, càng làm đồng nhân dân tệ thêm vững mạnh.

Bên cạnh đó, khối lượng giao dịch thương mại bằng nhân dân tệ của Trung Quốc đã tăng hơn gấp đôi từ tháng 1 đến tháng 7. Các tập đoàn lớn cũng đẩy mạnh hoạt động phòng hộ rủi ro bằng các hợp đồng tài chính, khiến nhu cầu thực về đồng nhân dân tệ vượt xa yếu tố đầu cơ.

Theo nghiên cứu của Goldman Sachs, cứ mỗi 1% nhân dân tệ tăng giá sẽ kéo theo mức tăng 3% của thị trường cổ phiếu Trung Quốc, tạo nên một vòng lặp củng cố lẫn nhau, có thể tiếp tục đẩy giá trị đồng tiền lên cao hơn nữa.

USDT: Từ nơi trú ẩn an toàn thành tài sản rủi ro

Diễn biến này khiến stablecoin neo theo đô la không còn là công cụ phòng hộ đáng tin cậy cho các nhà đầu tư tiền điện tử tại Trung Quốc. Sự kết hợp giữa đồng đô la suy yếu và nhân dân tệ mạnh lên đã khiến sức mua của USDT tại thị trường nội địa sụt giảm rõ rệt.

Quy định pháp lý ngày càng siết chặt càng làm thách thức thêm lớn. Vào tháng 5, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc cùng 13 bộ ngành đã chính thức coi stablecoin là đối tượng cần giám sát trong công tác phòng chống rửa tiền và kiểm soát ngoại hối. Những tuyên bố gần đây nhấn mạnh stablecoin không có địa vị pháp lý và dễ bị lợi dụng cho các hoạt động phi pháp, báo hiệu nguy cơ gia tăng các biện pháp xử lý.

“Ngân hàng trung ương Trung Quốc vừa phát đi cảnh báo mới về stablecoin, khẳng định đây là loại tiền ảo không có giá trị lưu hành hợp pháp theo lệnh cấm tiền điện tử. Cơ quan quản lý cho rằng stablecoin có thể bị sử dụng cho các hành vi rửa tiền, lừa đảo gây quỹ và chuyển vốn xuyên biên giới trái phép.”

Trên các sàn giao dịch ngang hàng, tỷ giá USDT/nhân dân tệ đã giảm xuống dưới 7, phản ánh áp lực từ cả thị trường lẫn rủi ro về mặt pháp lý. Phí giao dịch và mức chênh lệch cũng gia tăng đáng kể.

Nhà đầu tư Trung Quốc chuyển hướng sang tài sản thực được mã hóa

Trước nguy cơ tiết kiệm bị bào mòn và môi trường pháp lý ngày càng khắt khe, các nhà đầu tư Trung Quốc đang tìm kiếm những chiến lược mới. Thay vì nắm giữ USDT, nhiều người chuyển sang ưu tiên các tài sản thực được mã hóa trên blockchain, như cổ phiếu Mỹ hoặc vàng định giá bằng đô la. Những tài sản này không chỉ có khả năng sinh lời hoặc tăng giá mà còn giúp bù đắp phần nào tổn thất tỷ giá và vượt qua rào cản pháp lý.

Xu hướng này cũng đồng thuận với chiến lược toàn cầu của các nhà đầu tư tổ chức, khi họ tiến hành mã hóa các tài sản vật lý, kết nối công nghệ blockchain với thị trường truyền thống. Đối với nhà đầu tư tiền điện tử Trung Quốc, những lựa chọn này vừa duy trì được sự tiếp xúc với đồng đô la Mỹ, vừa đa dạng hóa danh mục đầu tư vượt ra ngoài phạm vi biến động tỷ giá.

Sự chuyển mình nhanh chóng của USDT từ một “bến đỗ an toàn” thành tài sản rủi ro đã đánh dấu bước ngoặt lớn đối với cả ngành tiền điện tử Trung Quốc lẫn đồng nhân dân tệ. Có thể nói, kỷ nguyên coi stablecoin là tài khoản tiết kiệm không rủi ro đã chính thức khép lại với các nhà đầu tư tại Trung Quốc.